Jonge mantelzorgers ondersteunen in het secundair onderwijs
Op deze pagina
Waarom hebben jonge mantelzorgers jouw aandacht nodig?
1 op 5 jongeren tussen 11 en 18 jaar is jonge mantelzorger.
Dit betekent dat er waarschijnlijk minstens in elke klas één jonge mantelzorger aanwezig is. Het is belangrijk om rekening te houden met hun en met hun situatie, aangezien 1 op 2 jonge mantelzorgers aangeeft dat ze het moeilijk vinden om de school en de zorg die ze opnemen te combineren.
Vaak hebben jonge mantelzorgers minder tijd voor huiswerk, sociale activiteiten met vrienden, deelname aan sportclubs of andere hobby's, een beetje me-time... Dit zorgt voor extra druk op hun schouders, wat weer een negatieve invloed kan hebben op hun ment ale welzijn en gezondheid.
"De leerkracht PAV komt elke les even vragen of alles oké is met mij. Dat vind ik wel fijn."
Hoe kan je jonge mantelzorgers herkennen?
Er bestaat niet zoiets als hèt voorbeeld van de jonge mantelzorger. Elke situatie is anders, maar we zien bepaalde signalen wel vaker terugkomen bij jonge mantelzorgers. Het is belangrijk om als onderwijsprofessional open te staan voor deze signalen:
- Er vermoeid of afwezig bijzitten, in slaap vallen;
- Vaak te laat komen;
- Gepest worden in de klas of net zelf pestgedrag vertonen;
- Regelmatig te laat zijn met het indienen van huiswerk of taken, niet in orde zijn;
- Wijzigingen in schoolresultaten (zowel positief als negatief);
- Té braaf gedrag, of net heel uitdagend gedrag;
- Afgeleid zijn tijdens de les omdat ze zich zorgen maken;
- ...
Heb je al eens overwogen dat een zorgsituatie thuis of in de omgeving hiervan de oorzaak kan zijn?
Wist jij dit al over jonge mantelzorgers?
Hoe kan je jonge mantelzorgers in jouw klas of school ondersteunen?
"Op school weet niemand van mijn situatie. Ik besefte tot hiertoe niet dat het een bijzondere situatie is."
Jonge mantelzorgers weten vaak zelf niet dat ze jonge mantelzorger zijn: omdat hier een taboe op rust, omdat ze er liever niet over praten, omdat ze de term niet kennen of zich er niet in herkennen, omdat ze het vanzelfsprekend vinden om deze zorgen op te nemen...
Hierdoor weten ze vaak niet dat er mensen zijn die extra steun kunnen bieden: in hun eigen omgeving of vanuit externe organisaties. Ook jij kan hun ondersteunen. Zet in op sensibilisering en bewustwording op school. Dit is voor hun vaak een veilige plek, waar ze veel tijd doorbrengen.
Volgende kant-en-klare pakketten voor het secundair onderwijs helpen je hierbij:
Sensibiliseringsmateriaal
Maak jonge mantelzorgers letterlijk zichtbaar op jouw school. Verspreid affiches, flyers, toon filmpjes, gebruik de tips, bespreek de infographic, enz. Via onderstaande link kan je al het downloadbaar materiaal terugvinden dat je op school kan verspreiden en gerust ook in de lessen kan gebruiken.
Educatief traject: Samen naar een mantelzorgvriendelijke school
Tijdens dit gratis traject nemen we gedurende één schooljaar de school mee op weg richting een mantelzorgvriendelijke school. Het doel van dit traject is om de school te sensibiliseren (leerkrachten & leerlingen) rond jonge mantelzorg en samen met de leerlingen acties op te zetten om jonge mantelzorgers binnen de school te ondersteunen.
Dit is een participatief traject, op maat van de school, dat samen met de leerlingen vorm zal krijgen. De begeleiding van dit traject gebeurt door een schoolcoach, om de workload van de school zo laag mogelijk te houden. Dit traject is gericht naar scholen in het secundair onderwijs.
Educatief spel: de geheime club van de MZ
Maak het thema ‘jonge mantelzorg’ bespreekbaar in jouw klas aan de hand van het spel ‘De geheime club van de MZ’. Dit spel kan gespeeld worden door leerlingen het 2de tot en met het 7de jaar secundair onderwijs en neemt 2 lesuren in beslag. Tijdens dit spel leren de leerlingen, aan de hand van enkele casussen, verschillende mantelzorgsituaties kennen. Deze worden onder begeleiding (deze wordt voorzien) uitgebreid besproken.
Het thema jonge mantelzorg integreren in de les?
Plan een les over het onderwerp jonge mantelzorg: Bespreek met leerlingen wat jonge mantelzorg is. Gebruik filmpjes om het concreter te maken of zorg bijvoorbeeld voor een kleine quiz om het interactief te houden.
- Laat de leerlingen zelf op zoek gaan naar wat cijfergegevens, statistieken en info rond jonge mantelzorger. Een extra opdracht kan zijn dat ze deze gevonden informatie ook aan elkaar moeten voorstellen.
- Organiseer een bespreking in de klas of in kleinere groepjes rond het thema aan de hand van enkele quotes, getuigenissen, cijfergegevens en een filmpje.
- Besteed aandacht aan zowel de fysieke als mentale gezondheid van jonge mantelzorgers, en breid dit uit naar alle leerlingen in de klas. Ga hiervoor ook zeker aan de slag met de materialen die er via de website van Gezond leven en alle andere organisaties beschikbaar zijn.
Wat kan je nog meer doen?
Kleine veranderingen binnen de school, kunnen voor jonge mantelzorgers een groot verschil betekenen. Bekijk wat je nog meer kan doen binnen jouw school om jonge mantelzorgers te ondersteunen.
"Het was in die periode moeilijk om mij te concentreren op de leerstof. Door al mijn gepieker kon ik niet goed leren. Mijn papa was toen heel negatief en daardoor kon ik niet leren voor toetsen. Met de leerkracht had ik dan de afspraak dat ik mee mocht proberen met de toetsen, en als die niet goed was, kreeg ik een herkansing."
Bied een luisterend oor!
Niet alle jonge mantelzorgers hebben nood aan grote ondersteuningsmaatregelen, maar vragen hoe het met hen gaat en hiervoor begrip tonen: daar heeft iedereen deugd van.
Toon de nodige flexibiliteit
Binnen de school de nodige flexibiliteit tonen is vaak nodig bij:
- Het maken van huiswerk en het studeren voor toetsen (bv. omdat de zorgen thuis te veel tijd in beslag nemen, ...)
- Te laat komen (bv. omdat de jonge mantelzorger ‘s ochtends nog zorgpersoneel moest binnenlaten, ...)
- GSM gebruik in de klas (bv. zo maakt de mantelzorger zich minder zorgen in de klas)
Herken de jonge mantelzorger
Het is prettig als jonge mantelzorgers niet telkens opnieuw moeten uitleggen wat er aan de hand is aan mensen die nog niet op de hoogte zijn van de situatie (bv. op het secretariaat wanneer ze te laat komen). Je kan dit voorkomen aan de hand van een identificerend kaartje, een aanvulling in het leerlingendossier,... zodat al het onderwijspersoneel onmiddellijk op de hoogte is van eventueel aangepaste maatregelen.
Een rustige plek of stille ruimte
Een stille ruimte in de school kan de jonge mantelzorger helpen om nog huiswerk af te maken of gewoon even tot rust te komen.
Een mantelzorgbegeleider
Door het aanstellen van een mantelzorgbegeleider op school is er steeds één aanspreekpunt waar de jonge mantelzorger terecht kan met vragen of problemen.
Integreer jonge mantelzorg in elke stap
Integreer het onderwerp ‘jonge mantelzorg’ al bij verschillende gesprekken vanaf het begin van het schooljaar, bv. bij de inschrijving, leerlingencontacten... Dit werkt enerzijds sensibiliserend en anderzijds krijg je een idee wie jonge mantelzorger is bij jou op school.
Verwijs door
Indien nodig, verwijs de jonge mantelzorger dan door naar een externe organisatie. Zorg voor een warme doorverwijzing met een goede overdracht, zodat de jonge mantelzorger de juiste hulp krijgt. Een overzicht van alle organisaties kan je hier terugvinden.
Zet ze in de bloemetjes
Zet de jonge mantelzorgers op jouw school in de bloemetjes. Dit kan het hele jaar door, met een bijzondere aandacht tijdens de 'Week van de Jonge Mantelzorger' in oktober.
